Na današnji dan 1868. godine ubijen je knez Mihailo Obrenović. Mlađi sin kneza Miloša i kneginje Ljubice, rođen u Kragujevcu u Šarenom konaku, vladao je Srbijom u dva navrata. Od 1839. do 1842. i, po povratku iz emigracije, od 1860. do 1868. godine, kada je ubijen.
Prema rečima Aleksandra Marušića, direktora Muzeja rudničko-takovskog kraja, za ukupno 11 godina vladavine, ovaj prosvećeni apsolutista dao je mnogo srpskoj državi, a njegov doprinos bi verovatno bio daleko veći da nije došlo do njegovog atentata. Nakon Vučićeve bune 1842. godine bio je prinuđen da napusti Srbiju u koju se vratio tek nakon Svetoandrejske skupštine 1858. godine. Godine provedene u izgnanstvu iskoristio je da se dodatno obrazuje i da nauči brojne lekcije koje su mu bile od koristi tokom druge vladavine. Dok je živeo u Beču sprijateljio se i finansijski pomagao Đuru Daničića, Njegoša, Vuka Karadžića i njegovu ćerku Minu. Iz vanbračne zajednice sa Marijom Berhauz 1849. godine dobio je sina Velimira, koji je upamćen kao veliki dobrotvor Beogradskog univerziteta.
„Mihailo se 1853. godine oženio sa ugarskom princezom Julijom Hunjadi. To je bila velika svadba u Beču, a zanimljivo je reći, da mladenci nisu bili tada u centru pažnje, već mladoženjin otac, ostareli knez istočnjačkog tipa, kako su ga hroničari tog vremena zvali, knez Miloš Obrenović. Oni su, kao svadbeni dar, dobili jednu luksuznu kuću u Ivanki, koja i danas postoji, a Muzej rudničko-takovskog kraja poseduje nekoliko fotografija iz tog doba i životne faze Mihaila i Julije Obrenović, kao i svećnjak i šolju iz te njihove kuće koje posetioci mogu videti ovde kod nas u Gornjem Milanovcu“ – rekao je Aleksandar Marušić.
Ponovnim stupanjem na vlast u Srbiji 1960. godine, knez Mihailo se brzo pokazao kao izuzetno preduzimljiv vladar. 1861. godine organizovao je veliku Preobražensku skupštinu u Kragujevcu na kojoj je suspendovao turski ustav, i od tada državni savetnici polažu odgovornost njemu a ne turskoj Porti. Svi ti događaji preteča su srpskoj nezavisnosti, koja počinje simboličnom predajom ključeva Beograda i ključeva još pet gradova, u aprilu 1867. godine. Što se spoljne politike tiče, inicirao je formiranje Balkanskog saveza sa Bugarskom, Rumunijom, Crnom gorom i Grčkom. Njegovim ubistvom 1868. godine ta ideja je zamrla. Zaslužan je za izgradnju zgrade Narodnog pozorišta u Beogradu, koja je u to vreme bila najveća na Balkanu, kada su u pitanju kulturne institucije.
„Knez Mihailo Obrenović bio je jako vezan za rudničko-takovski kraj i dan danas možemo na tome da mu budemo zahvalni, jer on nije zaboravio korene svoje porodice. On nije rođen na ovom prostoru, već tu u susedstvu, u Kragujevcu, ali 1861., posle te čuvene skupštine u Kragujevcu, na Preobraženje, on je posetio Gornji Milanovac. Bila je organizovana jedna spektakularna bakljada, održao je govor i prisustvovao je službi u našoj staroj Crkvi. Kasnije 1862. godine, nakon smrti Miloša Obrenovića, završio je našu Crkvu Svete Trojice, tako da možemo smatrati da je to zajednička zadužbina kneževa Miloša i Mihaila Obrenovića“ – istakao je Aleksandar Marušić.
Prilikom obeležavanja 50 godina od podizanja Drugog srpskog ustanka u Topčideru, knez Mihailo se obavezao da će doći u Takovo, što je i učinio u avgustu 1865. godine, kada je posetio i Crnuću, neformalnu prestonicu Miloševe Srbije. Prve fotografije Takovskog grma i takovske Crkve nastale su upravo prilikom te njegove posete, a uradio ih je čuveni Anastas Jovanović. Knez Mihailo ostavio je amanet koji se i dan danas u praksi ispunjava, a to je da lista jedan hrast u Takovu dokle god je srpske države i srpskog naroda.
Moravički Portal / Milica Vukelić / Foto: Moravički Portal